Bibliografia

"La llibertat del programari té un paper fonamental a l'educació. Les institucions educatives, de tots els nivells, haurien d'utilitzar i ensenyar programari lliure, perquè és l'únic que permet assolir les seves missions essencials: difondre el coneixement humà i preparar els estudiants per ser bons membres de la comunitat." [37]

1. Nataliya Kosmyna, Eugene Hauptmann, Ye Tong Yuan, Jessica Situ, Xian-Hao Liao, Ashly Vivian Beresnitzky, Iris Braunstein, Pattie Maes. (10/06/2025). MIT Media Lab. Your Brain on ChatGPT: Accumulation of Cognitive Debt when Using an AI Assistant for Essay Writing Task. https://www.media.mit.edu/publications/your-brain-on-chatgpt/

2. Cortés, U., Martínez M.L. y Casals, J. Escola Europea d’Humanitats (25/10/2024). Festival de les humanitats de Dènia. Los límites de la ciencia. https://www.youtube.com/watch?v=m7lR8Vaix70

3. Moliner, E. (11 de novembre de 2024). Ara. Un mestre que se’n va. Ara. https://www.ara.cat/opinio/mestre-n_129_5197847.html

4. Ghai, S. (16 de juny de 2024). Ara. No hi ha cap evidència sòlida que eliminar les pantalles millori els resultats educatius. https://www.ara.cat/societat/educacio/no-hi-cap-evidencia-solida-eliminar-pantalles-millori-resultats-educatius_128_5001087.html

5. Oñate, K. (13/02/2025). Última Hora. Gregorio Luri: “El éxito escolar se puede prever con el número de libros que hay en casa”. https://www.ultimahora.es/noticias/local/2025/02/13/2325123/gregorio-luri-exito-escolar-puede-prever-numero-libros-hay-casa.html

6. Valdivia, A. (05/12/2022). Political Economy Research Center. Silicon Valley and the Environmental Costs of AI. https://www.goldperc.uk/project_posts/silicon-valley-and-the-environmental-costs-of-ai/?ref=salesforce-research

7. Ferro, L. (11/10/2024) Lavanguardia.com. El aspirante a oncólogo que aprendió inglés viendo documentales de historia. https://www.lavanguardia.com/vida/20241006/9995985/jayvin-estudiante-oncologo-ingles-documentales.html

8. Cardús, S. (19/06/2024). Ara. Un xiuxiueig que no se sent ni s’escolta. https://www.ara.cat/opinio/xiuxiueig-no-sent-escolta_129_5065188.html

9. Martin, A. (02/07/2025). La Vanguardia. “ChatGPT me ha aprobado el Bachillerato”. https://www.lavanguardia.com/vivo/tendencias/20250702/10834692/chatgpt-me-aprobado-bachillerato.html

10. Castells, M. (28/06/25). La Vanguardia. China y la inteligencia artificial. https://www.lavanguardia.com/opinion/20250628/10832621/china-inteligencia-artificial.html

11. Arroyo Moliner, L. (22/06/2025). Ara. Pantalles i aules: el pànic no és el camí. https://www.ara.cat/opinio/pantalles-aules-panic-no-cami_129_5418211.html

12. Ortiz, P.  (31/03/2025) La Vanguardia. Bill Gates. En diez años, los humanos no serán necesarios para la mayoría de cosas. https://www.lavanguardia.com/pop/20250331/10535922/bill-gates-fundador-ceo-microsoft-diez-anos-humanos-seran-necesarios-mayoria-cosas-rac1.html

13. Farreras, C (05/09/2024). La Vanguardia. Un colegio inglés sustituye a los profesores por inteligencia artificial y realidad virtual https://www.lavanguardia.com/vida/20240905/9912791/colegio-ingles-sustituira-profesores-ia.html

14. Acemoglu, D. (09/04/24) Project Syndicate. Are We Ready for AI Creative Destruction?
https://www.project-syndicate.org/commentary/ai-age-needs-more-nuanced-view-of-creative-destruction-disruptive-innovation-by-daron-acemoglu-2024-04

15. Angwin, J. (02/05/2025). Ara. Trump està construint un estat de vigilància. https://www.ara.cat/opinio/trump-construint-vigilancia_129_5365687.html

16. Ganyet, J.M. (04/05/2024). La Vanguardia. Profundicemos en la tortilla. https://www.lavanguardia.com/dinero/20250504/10639643/profundicemos-tortilla.html

17. Stokel-Walker, C. (01/05/2024). Scientific American Publishing. AI Chatbots Have Thoroughly Infiltrated. https://www.scientificamerican.com/article/chatbots-have-thoroughly-infiltrated-scientific-publishing/

18. Silva, D. (13/04/2025). Ara. Cada cop fem menys de professors i més de policies”: com lluiten les universitats contra el plagi? https://www.ara.cat/societat/educacio/cop-menys-professors-mes-policies-lluiten-universitats-plagi_1_5342674.html

19. Aymerich, R. (11/05/2025). La Vanguardia. El año que viene en ninguna parte. https://ww.lavanguardia.com/internacional/20250511/10668535/desigualdad-precariedad-trump.html

20. Domínguez de Olazábal, I. (24/03/2025) . Ara. Europa contra els gegants digitals. https://www.ara.cat/opinio/europa-gegants-digitals_129_5311803.html

21. Casanovas, X. (19/11/2024). Ara. Els mòbils ja han sortit de les aules però encara som en mans de les tecnològiques. https://www.ara.cat/tema_del_dia/mobils-ja-han-sortit-aules-encara-mans-tecnologiques_129_5187360.html

22. Levi, S. (2024). Digitalització democràtica. Rayo Verde.

23. Vicens, L. (09/02/2022). Ara. Tres escoles de Barcelona demostren que es pot viure sense Google. https://www.ara.cat/societat/educacio/tres-escoles-barcelona-demostren-pot-viure-google_1_4265893.html

24. Pistor, K. (06/09/2024) Ara. Podem deixar de googlejar? https://www.ara.cat/opinio/deixar-googlejar_129_5133007.html

25. Palés, A. (13/09/2024). Ara. Simona Levi: “Les ‘big tech’ són senyorots que volen ser emperadors del món digital”. https://www.ara.cat/media/xarxes-socials/big-tech-son-senyorots-volen-emperadors-mon-digital_128_5137417.html

26. Rogoff, K. (01/04/2023). Ara. TikTok: a la globalització se li acaba el temps. https://www.ara.cat/opinio/tiktok-globalitzacio-acaba-temps-kenneth-rogoff_129_4665675.html

27. Cicardi, F. i Honorato, V. 03/07/2025). elDiario.es. Estas son las empresas señaladas en el informe de la relatora de la ONU por colaborar con la ocupación de Israel https://www.eldiario.es/internacional/son-empresas-senaladas-informe-relatora-onu-colaborar-ocupacion-israel_1_12433414.html

28. Klein, N. (08/05/2023) The Guardian. AI machines aren’t ‘hallucinating’. But their makers are. https://www.theguardian.com/commentisfree/2023/may/08/ai-machines-hallucinating-naomi-klein

29. de Cabo, A. (02/07/2025) El País. Tuta, el proyecto alemán que garantiza confidencialidad y planta cara a Google. https://elpais.com/eps/2025-07-02/tuta-el-proyecto-aleman-que-garantiza-confidencialidad-y-planta-cara-a-google.html

30. Rodríguez, A. (11/06/2023). La Vanguardia. Manel Castells:”El mundo ha entrado en una fase sin futuro” https://www.lavanguardia.com/internacional/20230611/9030929/mundo-entrado-fase-futuro.html

31. The Economist. (21/07/2025). La Vanguardia. ¿La IA nos vuelve más estúpidos? https://www.lavanguardia.com/vida/20250721/10901671/ia-vuelve-mas-estupidos.html

32. Magalhães, G. (23/06/25). La Vanguardia. Inteligencia artificial y estupidez natural. https://www.lavanguardia.com/opinion/20250623/10815101/inteligencia-artificial-estupidez-natural.html

33. Harrington, M. (04/08/2025). Ara. (Original de New York Times). Pensar: un nou luxe. https://www.ara.cat/opinio/pensar-nou-luxe_129_5461457.html

34. Torres, J. (2023). La inteligencia artificial explicada a los humanos. Plataforma Editorial S. L.

35. Cirera Ganyet, J.M. (2023). La democracia mor al núvol. La Magrana.

36. Programari lliure i educació. Què té a veure el programari lliure amb l’educació? https://www.gnu.org/education/education.html and Vídeo https://www.youtube.com/watch?v=ePwXtwkULwM

37. Stallman, R. Per què les escoles haurien d’usar exclusivament programari lliure. https://www.gnu.org/education/edu-schools.html

38. Ruiz Martín, H. (10/06/2023) El periódico. Pantallas y comprensión lectora. https://www.elperiodico.com/es/sociedad/20230610/pantallas-comprension-lectora-88486141

39. Luri, G. (29/08/2025). Ara. La IA i l’audàcia intel·lectual (I). https://www.ara.cat/opinio/ia-l-audacia-intel-lectual_129_5481083.html

40. Luri, G. (05/09/2025). Ara. La IA i l’audàcia intel·lectual (II). https://www.ara.cat/opinio/ia-l-audacia-intel-lectual-ii_129_5484010.html

41. Krugman, P. (05/09/2025). Paul Krugman blog. Have We Been Partying Like It’s 1999? https://paulkrugman.substack.com/p/have-we-been-partying-like-its-1999

42. Europa Press. (05/09/2025) La Vanguardia. La Inteligencia Artificial protagoniza la presentación de Samsung en el IFA Berlín: “Construimos hogares que te conocen mejor que tú mismo, adaptándose a tus necesidades y preocupándose por lo que más importa”. https://www.lavanguardia.com/neo/gadgets/20250905/11031140/samsung-aboga-ia-hogar-dispositivos-conozcan-entiendan-usuarios-ep-agenciaslv20250905.html

43. Gayet. J.M. (01/09/2025) La Vanguardia. Soberanía digital. https://www.lavanguardia.com/economia/20250901/11016642/soberania-digital.html

44. López de Mántaras, R. (01/09/25). La Vanguardia. Sin humanidades nos deshumanizamos: el riesgo de idolatrar la tecnología. https://www.lavanguardia.com/ciencia/20250901/11000147/humanidades-deshumanizamos-riesgo-idolatrar-tecnologia.html

45. López de Mántaras, R. (07/07/25). La Vanguardia.Cómo la IA está minando las democracias y cómo protegerlas mejor. https://www.lavanguardia.com/ciencia/20250707/10857902/como-ia-esta-minando-democracias-como-protegerlas-mejor.html

46. Peirano, M. (01/09/25). El País. El verano fatal de Microsoft.  https://elpais.com/opinion/2025-09-01/el-verano-fatal-de-microsoft.html

47. Farreras, C.(07/09/2025)La Vanguardia.La irrupción de las IA: “El docente sigue siendo clave en el proceso de aprendizaje”. https://www.lavanguardia.com/vida/20250907/11034375/irrupcion-ia-docente-sigue-siendo-clave-proceso-aprendizaje.html

48. Francesc Peirón, F. (06/09/2025) La Vanguardia. Anthropic pagará 1.500 millones a escritores al vulnerar el copyright para entrenar a su IA. https://www.lavanguardia.com/cultura/20250906/11034748/anthropic-pagara-1-500-millones-escritores-vulnerar-copyright-entrenar-ia.html

49. Brusel·les Correspoonsal. (06/09/2025). La Vanguardia. Brussel·les multa Google amb2.950 milions per monopoli. https://www.lavanguardia.com/encatala/20250906/11034024/brussel-les-multa-google-amb2-950-milions-per-monopoli.html

50. Ara (04/09/2025). Ara. Multa milionària de França a Google i Shein per saltar-se el consentiment dels usuaris. https://www.ara.cat/economia/tecnologia/multa-milionaria-franca-google-shein-saltar-consentiment-dels-usuaris_1_5486582.html

51. Galià, L. (03/09/2025). Ara. Google evita que un jutge la parteixi en dos: conserva Chrome, però haurà de compartir dades amb la competència. https://www.ara.cat/economia/tecnologia/google-evita-jutge-parteixi-conserva-chrome-haura-compartir-dades-competencia_1_5485418.html

52. Rodríguez, A. (04/09/2025) La Vanguardia Dosier. La ‘infiltración’ de los tecnolibertarios de Palantir en el Pentágono. https://www.lavanguardia.com/internacional/vanguardia-dossier/revista/20250904/10917571/infiltracion-tecnolibertarios-palantir-pentagono.html

53. Cadwalladr, C.  (17/11/2024) The Guardian. How to survive the broligarchy: 20 lessons for the post-truth world. https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/nov/17/how-to-survive-the-broligarchy-20-lessons-for-the-post-truth-world-donald-trump

54. Prado-Fabregat, E. (20/09/2025)  Ara. IA: utopia o distopia mascle? https://www.ara.cat/opinio/ia-utopia-distopia-mascle_129_5500712.html

55. López de Mántaras, R. (29/09/2025). La Vanguardia. https://www.lavanguardia.com/ciencia/20250929/11099966/superia-alarma-realidad.html

56. Boris, M. (05/10/2025) El País. Yanis Varoufakis: “Los ‘tecnolords’ controlan nuestras mentes”. https://elpais.com/us/economia/2025-10-05/yanis-varoufakis-los-tecnolords-controlan-nuestras-mentes.html

57. López de Mántaras, R.  (11/10/2025). El País. Por qué una IA nunca debería recibir un premio Nobel. https://elpais.com/tecnologia/2025-10-11/por-que-una-ia-nunca-deberia-recibir-un-premio-nobel.html

58.  and  (17/10/25) Project Syndicate. AI Is Hollowing Out Higher Education. https://www.project-syndicate.org/commentary/ai-will-not-save-higher-education-but-may-destroy-it-by-olivia-guest-and-iris-van-rooij-2025-10

59. Sophie McBain. (18/10/25). The Guardian. Are we living in a golden age of stupidity? https://www.theguardian.com/technology/2025/oct/18/are-we-living-in-a-golden-age-of-stupidity-technology

60. Rodríguez, A. (04/10/2025). La Vangurardia Dossier. La ‘infiltración’ de los tecnolibertarios de Palantir en el Pentágono. https://www.lavanguardia.com/internacional/vanguardia-dossier/revista/20250904/10917571/infiltracion-tecnolibertarios-palantir-pentagono.html

61. Redacció. (24/10/25). 3CatInfo. Un estudi europeu alerta que el 45% de les respostes d’assistents d’IA distorsiona les notícies. https://www.3cat.cat/3catinfo/un-estudi-europeu-alerta-que-el-45-de-les-respostes-dassistents-dia-distorsiona-les-noticies/noticia/3376714/

62. Castellanos Cervantes, A.C. (25/102025). El País. Audrey Tang, hacker y ministra digital de Taiwán: “La IA es un parásito que está dividiendo a los humanos”. https://elpais.com/planeta-futuro/2025-10-25/audrey-tang-hacker-y-ministra-digital-de-taiwan-la-ia-es-un-parasito-que-esta-dividiendo-a-los-humanos.html

63. Ferragut Rámiz, M. (29/10/2025). Diario de Mallorca. Mateo Valero: “Cinco niños tontos de empresas tecnológicas gobiernan el mundo: nos han hecho esclavos sin ninguna guerra”. https://www.diariodemallorca.es/mallorca/2025/10/29/cinco-ninos-tontos-empresas-tecnologicas-123100540.html

64. Patricia Fernández de Lis, P (16/11/2025). El País. Sonia Contera, catedrática de Física en Oxford: “Una de las cosas más terribles de la IA es que nos invita a dejar de pensar”. https://elpais.com/ciencia/2025-11-16/sonia-contera-catedratica-de-fisica-en-oxford-una-de-las-cosas-mas-terribles-de-la-ia-es-que-nos-invita-a-dejar-de-pensar.html